Blái menn

”Sær tú hatta, sum er har yviri? Hasi bláu fólkini, sum eru so smá, at ein næstan ikki sær tey? Tey eru ikki blíð, og vit mugu ansa eftir, tí annars koma tey og taka okkum við”. Mamma peikaði, og eg segði ja, tí um eg ikki síggi tey, so blívur hon ill og forvirrað.

So fór hon út í havan og hoppaði runt við cowboy hatti og einum glasi av Cola. ”Eg eri Peter Pan, og eg dugi óluksáliga væl at flúgva”, segði hon. Men eg vildi at hon skuldi koma inn, og tað skjótast gjørligt, so grannarnir ikki skuldu hugsa ringt um hana. Hon er mamma mín, og eg eri so góð við hana, sum bara eitt barn kann vera. Tí hon er so blíð, hon er so fitt. Eisini sjálvt um har búgva bláir mars-menn og cowboys heima hjá okkum.

Men sjálvt tá eg var barn, visti eg, at hesum litfagra heiminum, sum var í høvdinum hjá mammu, honum var tað ikki pláss fyri. Eg mátti goyma hann, og eg mátti hjálpa mammu, so fólk ikki skuldu hugsa ringt um hana – so tey ikki skuldu hugsa ringt um okkum.

Tað harðasta var sjálvandi sjúkan hjá mammu. Ikki at vita hvat eg kom heim til, ikki vita hvat hon kundi finna uppá. Var tað yvirfloymandi kærleiki, var tað tunglyndi, var tað róp og harðskapur – ella var tað kanska meira sum hjá vanligum foreldrum í dag? Eg visti tað ongantíð, og eg lærdi skjótt, at vildi eg blíva mett, so mátti eg eta matin so skjótt eg kundi, meðan hann enn var har.

Men alt tað – tað hevði verið so nógv lættari, um fólk góðtóku, at mamma ikki var sum hini. Samfelagið er fult við tílíkum ”mammum”, sum í størri og minni mun, ikki eru sum ”hinar”. Mín var kanska ein av teimum heilt óvanligu, men sorgin, ivin og óttin er tann sami hjá okkum øllum. Børnunum hjá teimum, sum ikki eru sum hini. Fólk hyggja løgið at okkum, tey tosa um okkum, og vit vilja so gjarna vera vanlig. Eg vil so gjarna vera vanlig. Hevði eg bara kunnað bjóðað vinfólki við heim til mín, kundi eg bara tosað við tey um mammu, kundi eg bara fortalt, at heima hjá okkum, har hava vit bláar mars menn. Men tað kann eg ikki. Eg má goyma tað. Eg má vera vanlig. Eri eg ikki tað, so er ikki pláss fyri mær í samfelagnum. Tað visti eg, tá eg var barn, og var mamma mín ikki vanlig, ja, so eri eg tað heldur ikki. So var eg úti. So varð eg happað.

Mamma setur seg í sofuna. Brádliga byrjar hon at syngja. Hart og ógvusliga. ”Da hønsehuset brændte ville hanen ikke ud den baskede med vingerne - for den var hønefuld. Det er vi ik´ endnu - det er vi ik´ endnu…”. Gardinirnar eru rullaðar niður og hava verið tað í fleiri dagar. Vit ringja til læknan. Hann kemur út til hana, men aftaná eini fim til tíggju minuttir í stovuni, fer hann avstað aftur við orðunum, “Hatta er bara sjónleikur”. Einki annað. Vit standa eftir sum stór spurnartekin. Var hatta veruliga tað? Var hatta veruliga soleiðis tað skuldi ganga fyri seg – einki meira? Sjálvt um hann fór avstað, bleiv einki betur, og hon bleiv bara meira og meira ør at lurta eftir, og eingin tordi at fara frá henni, tí hon dugdi jú ikki eingongd at fara á vesi sjálv, ella lata seg í ella úr klæðunum.

Læknin, ja, hann hugsaði ikki so frætt sum um okkum, sum stóðu eftir. Eg mátti taka fríð frá arbeiði, ansa eftir henni og brúka mína feriu uppá, at syrgja fyri, at hon hevði tað gott heima við hús. Alt meðan hon bara fekk tað verri. Eg ringdi so aftur eftir einum lækna, som kom út, og hann tók hana við sær í einum sjúkrabili. Ikki fyrrenn tá, kundi eg slappa av. Útlúgvað, og við sama brennandi ynski um, at mamma mín var vanlig. Men tað var hon ikki, og hon bleiv tað ongantíð.

Mamma kundi ikki broytast. Hon var ov sjúk. Men hví kann samfelagið ikki broytast? Hví føla børn enn í dag, at tey noyðast at goyma, verja og vera “vanlig”? Eru vit so bangin fyri tí vit ikki síggja, at tað má goymast? Alt hevði verið so nógv lættari, um eg bara kundi fortalt fólki, at heima hjá okkum, har búðu bláir marsmenn.