TÍÐINDI

Eftir Eyðbjørg Reynslág

Tey ísakøldu, bláu eyguni vóru ólesandi. Var tað ótti, pína ella okkurt heilt triðja, sum fylti tey? Tey boraðu seg í gjøgnum sálina við síni tómu gánan. Ein kuldi breiddi seg yvir hennara kropp. Tey vóru heilt ræðandi at hyggja at. Tvær stórar, víðopnar, gløandi… Við eitt skrykti dundranin á hurðina hana úr tankafloyminum, og hon hugdi burtur frá speglinum. Pætur rópti uttanfyri á hana um at skunda sær. Tungliga suffandi opnaði hon ta gomlu, brakandi hurðina og gjørdi seg klára til skúla.

‘’Tú hevur skikkað tær væl í ár,’’ segði hann, uttan at eyguni viku av vegnum. Hon ønti honum ikki aftur. Hann plagdi aldrin at tosa við hana, so hon skilti ikki, hví hann knappliga byrjaði nú. Hevði hann onkra óreina ætlan? Tað mátti liggja okkurt aftanfyri. Hví skuldi hann annars tosa við hana? Hann vildi einki hava við hana at gera. Tað einasta, sum vísti á, at tey vóru systkin, vóru tey bláu, køldu eyguni, tey høvdu frá pápanum. Pætur var júst sum hann. So skjótt, hann hevði ráð, fór hann at rýma, og so vóru bert mamman og hon eftir í húsinum. Og mamman var nóg illa til staðar. Hon vildi sleppa úr bilinum, ikki tí at hon vildi í skúla, men tað var, sum bilurin bleiv trengri nú. So skjótt Pætur steðgaði uttanfyri skúlan, leyp hon út, so hon ikki náddi at svara hansara ‘’bei.’’

‘’Hygga síggj! Har hava vit sjálvt føðingardagsbarnið’’ rópti ein, so skjótt hon traðkaði inn í ta stóru floksstovuna. Alt varð kvirt í somu stund, sum hann hevði sagt tað. Hon merkti kaldasveittan renna eftir rygginum. Hvussu vistu tey tað? Hon merkti eyguni á floksfeløgunum á sær, meðan hon dró føturnir eftir tí reyða gólvinum ímóti sínum plássi. Eitt lagkøkustykki lá á borðinum við einum lítlum, svørtum kertuljósi. Tann lítli neistin blaktraði so vakurt, hóast hann var so veikur. Við skelvandi hondum legði hon taskuna við stólin og setti seg. Høvdu tey koyrt okkurt sterkt ella ólekkurt í køkustykkið? Hvat var teirra ætlan hesuferð?
‘’Hvat feilar? Vit hava glett okkum so nógv og hava gjørt okkum ómak, so tín dagur kann verða nakað heilt serligt. Tú má vísa eitt sindur av takksemi,’’ segði ein genta og smíltist smikursøtt. ‘’Ver so góð og ynsk tær okkurt, meðan tú blæsir ljósið út.’’ Hon hevði ikki hug at blása ljósið út. Hon hevði ikki hug at vera har. Men hon visti, at tað bara bleiv verri, um hon noktaði at gera, sum hon segði. Spakuliga lat hon luftina sleppa lungunum og sløkti ljósið. Gævi, eg hevði doyð í dag… Áðrenn hon visti av, varð lagkøkan smurd í andlitið á henni. Ísakalt vatn rann eftir klæna, bleika kroppinum, so hon gnísti. Tárini byrjaðu at renna eftir rómakløddu kjálkunum, og andadrátturin varð títtari. Hon reisti seg og rann móti hurðini, men onkur forðaði henni og slongdi hana niður í gólvið. Blóðið dukaði í høvdinum. Hon royndi at reisa seg, men ein fótur trýsti hana niður aftur. Eitt spark. Tvey, trý, fýra… Hon misti skjótt talið, og pínan yvirdoyvdi alt. Tað hvíta loftið tóktist at myrkna, og ljóðini fánaðu…

Hon stakk upp úr sofuni hjá heilsusystrini. Hvussu leingi hevði hon ligið í óviti? Hvat høvdu floksfelagarnir nú billa læraranum inn? Váti lappin á enninum var vorðin lunkaður, so tað mátti vera ein góð løta. Heilsusystirin var ongastaðni at síggja, so hon reisti seg og byrjaði at ganga ímóti hurðini. Hon merkti eymleikan um allan kroppin av viðferðini, hon hevði fingið av floksfeløgunum. Hon vildi ikki í tíma, so hon rýmdi til sítt uppihaldsstað, har hon plagdi at sita í fríkorterum.

Útsýnið av skúlatakinum var, sum tað plagdi, burtursæð frá tí dalandi kavanum. Hon stóð á kantinum og hugdi niður. Tað var bert eitt fet. Bert eitt fet og so slapp hon frá øllum. Skuldi hon? Øll onnur vóru langt síðani farin heim. Tað var bara hon eftir her, so tey høvdu ikki funnið útav tí fyrr enn í morgin, tá tey skuldu aftur í skúla. Hon kom ikki í tankar um nakra orsøk til ikki at gera tað. Hon lyfti tann eina fótin, men júst tá hon skuldi traðka út yvir kantin, tók onkur um miðjuna á henni og togaði hana harðliga aftur.
‘’Hvat tramin? Tú gjørdi meg ræðsluslignan! Hvussu kanst tú gera hatta ímóti mær?’’ Pætur helt henni fast inn at sær, sum tey lógu har. Hon venaði seg, tí hon enn hevði ilt í øllum kroppinum. Knappliga kendi hon heita vætu í nakkahárunum, so hon brast útúr at gráta. Hevði hann ikki komið júst tá, hevði hon nú ligið knúst á tí frostbitna asfaltinum. ‘’Tú mást fyrigeva mær! Eg havi verið ein so vánaligur beiggi. Eg skuldi havt verið har-‘’ hann higstraði og vendi henni ímóti sær- ‘’fyri teg. Eg visti ikki, at tú hevði tað so ringt.’’ Hon setti seg út til kantin, so føturnir hingu niður eftir vegginum. Hon hevði ikki hug at hyggja at honum. Hon var flóv av, at hon hevði verið so nær við at gera tað. Hann setti seg undir liðina á henni og legði armin um hana. Hitin frá honum floymdi um allan kroppin á henni. Tað var langt síðani, hon hevði upplivað nakra umsorgan frá honum, og nústaðni nú kom saknurin eftir kærleika, sum ein fossandi streymur, og tárini vórðu fleiri og skjótari.
‘’Tú noyðist ikki at siga nakað við meg, og eg skilji væl, um tú ert ill inn á meg, men eg vóni, at tú alíkavæl vilt taka ímóti føðingardagsgávuni frá mær. Ikki hyggja so undrandi at mær. Sjálvandi havi eg ikki gloymt at keyp eina.’’ Hann hevði eitt skálkabros og helt eini lítlari, bláari, innpakkaðari eskju ímóti henni.
‘’Eg keypti hetta, tí tað fekk meg at hugsa um teg og okkara barndómsætlanir saman.’’ Í eskjuni lá ein silvurhálsketa við einum lítlum silvurflogfari sum prýði. Enn einaferð merkti hon tárini væta eyguni.
‘’Minnist tú, at vit ætlaðu at rýma saman langt burtur frá mammu, so hon ikki kundi skaða okkum longur? Eg lovaði tær, at eg skuldi uppfylla tað, og tað kann eg nú. Eg havi endiliga fingið ráð,’’ segði hann og klemmaði hana tætt inn at sær.
‘’Men eg trúði, at tú ætlaði at rýma undan mær? Tað segði tú í telefonini við onkran vinmann.’’
‘’Eg segði ongantíð, at tað var uttan teg. Tað hevði eg ikki funnið uppá! Kom, eg skal keypa tær ein føðingardagsís.’’ Hann reistist og hon tað sama. Men hon hevði gloymt, at kanturin var hálur, so hon gleið… Tað var, sum fór alt í ‘’slow motion.’’ Tey ísakøldu, bláu eyguni vóru ólesandi.

Eftir Eyðbjørg Reynslág

Skipið hevur ligið uttanfyri grønu oynna nakrar dagar. ‘’Dierdre’’ stendur á síðuni við blonkum, hvítum bókstavum. Skipsmenninir hava fríðkað um skipið, gjørt klárt at fara longu leiðina um heimshøvini aftur, og hevur hvíta húð teirra tí fingið eitt sólbrent dæmi. Hóast teir ikki tosa upprunamálið á grønu oynni, so hava teir megnað at fingið nóg mikið av fruktum í øllum litum. Síðsti smábáturin liggur inni við strondina, har tann síðsti førningurin verður gjørdur klárur at hiva umborð á hann.

Hon hevur eygleitt teir. Eygleitt hann. Hann við tí ljósa, bylgjuta hárinum, ið fellir um ennið niður til tey myrkabláu djúpu eyguni. Hvørja ferð hann smílist, glógva tey sum stjørnur á himmalhválvinum. Í dag má hon gera tað. Tað er seinasti møguleiki. So við og við førkar hon seg úr tí grøna, ið hevur fjalt hana so væl. Hon nærkast, inntil bert fáir metrar skilja tey. Skipsmenninir eru á veg innar eftir tí síðsta góðsinum, ið liggur í skugga undir pálmunum. Eisini hann. Áðrenn hon nær at broyta ætlan, byrjar hon at syngja. Tað eru bara tey bæði úti í bakandi sólini, so skjótt er, at hann hevur fest eyguni á loyndarfullu sangarinnuna. At byrja við tykist hann at ivast í, um hann skal fara niðan til hinar, men sangurin treingir ígjøgnum, og mest sum dregur hann ímóti henni sum í duli. Spakuliga rættir hon honum sólbrendu hond sína við einum dárandi smíli. Smílikullurnar koma fram í kjálkum hans í tí, hann tekur ímóti. Eitursgrønu eygu hennara draga hann til sín, nærri og nærri. Nú er hann komin so nær, at hon sær allar tær smáu frøknurnar á andliti hansara. Hann letur eyguni aftur og byrjar at hella seg ímóti henni.

Í sama bili hálar hon hann niður við sær í dýpið, áðrenn hann gáar eftir mosagrønu sveivini í vatninum. Við øllum mátti dregur hon hann við sær longur og longur út og roynir sum frægast at halda høvdi hansara undir vatnskorpuni. Maðurin berjist fyri lívinum, men hon hevur fyrimunin. Tað gongur ikki leingi, áðrenn hon sjálv fer undir, so at eingin av hinum monnunum byrjar at skjóta við hasum forpestu vápnunum. Eisini má hon skunda sær, so hon nær at síggja sál mansins fara úr kroppinum. Tað er besti parturin av øllum, so synd hevði verið at hava strevast fyri einki. 

Tey bláu eyguni hyggja so biðandi uppá hana. Hon heldur seg ørminnast at hava sæð eini líknandi fyrr í sínum lívi. Áðrenn hon gjørdist ein av havsins skapningum. Ja, tá hon var ein vøkur genta, genta skiparans. Skiparin við bláu eygunum og freistandi smílinum; tað var tað, ið hevði fingið hana umborð. Hon helt tað vera kærleika, droymdi um eina framtíð við honum, har tey ráddu yvir øllum høvunum. Men so kom hasin forbrendi stormurin, og hon fekk alla skuldina, tí hon var einasta kvinna umborð. Hon hevði bønað og biðið, men ikki eingang skiparin segði nøkrum ímóti. Hon varð tveitt fyri borð við samnanbundnum beinum at drukna og søkka niður á havsins botn. Seinni partur varð uppfyltur, men hon doyði ikki. Í staðin vuksu beinini saman, og hon fekk førleikan at anda undir vatni. Ikki gekk leingi áðrenn hon fekk fatur á skiparanum. Hon gav honum ein spakuligan deyða. Hetta gav henni okkurt slag av rættvísiskenslu. 

Hon smílist við tankan, men nú ið gomlu minnini eru blivin upplívgað, stingur eitt annað minni seg upp. Hon situr sum smágenta í føvninginum á mammu síni. Mamman fortelur søguna um teir báðar hundarnar, tann hvíta og tann svarta, ið liva í øllum menniskjum. Tað var yndissøgan hjá mammuni. ‘’Hvíti hundurin er tað góða, og tann svarti alt tað ónda. Tú velur sjálv hvørjum tú fóðrar, Elidia.’’ Tað var langt síðani, hon hevði hugsað um teir báðar hundarnar og mammuna. Á, sum hon saknaði hana nógv. Hevði hon bara lurtað eftir henni, so hevði hon havt eitt eydnusamt lív og ikki verið dømd til hesa lagnuna. 

Eyguni á manninum eru enn ræðslusligin og plágað. Øll hesi minnini um mammuna hava givið henni samvitskubit. Nakað, hon ikki visti, hon kundi fáa longur. Hon kennir báðar hundarnar berjast í sær. Dysturin er javnur. Tað er hennara val; hon hevur fóðrið til hundarnar. Maðurin er steðgaður at stríðast nú, hann hevur givið upp. Hon tekur eina avgerð, so hon sleppur honum. Við tí styrkini, hann hevur eftir, byrjar hann at arbeiða seg upp móti vatnskorpuni nakrar metrar yvir teimum. Tað fer kanska ikki at eydnast hvørja ferð at lata hvíta hundin vinna, men hetta er so ein byrjan. 

Hon hevur snarað sær á fyri at svimja niður aftur í myrkri, tá hon hoyrir eitt gjums uppi yvir sær. Tað er frá skipinum sær hon; ein steinur søkkur niður við nógvari ferð. Um steinin er eitt tog bundið um, og í hinum endanum er eitt skapilsi. Eitt menniskja – ein ung kvinna – við samanbundnum beinum. Ikki gongur leingi áðrenn kvinnan er úr eygsjón niðri í myrka dýpinum og ikki til at bjarga. Við eini øgiligari styrki bylgist tann gamla vreiðin uppaftur í Elidiu. Ljóshærdi maðurin er komin heilt upp til vatnskorpuna nú og er á veg móti lítla róðrabátinum nærhendis honum. Tann hvíti hundurin skal sleppa at vinna einaferð… Men tað verður ikki í dag!

Eftir Fíu Winther Poulsen

Hon hevði alt lívið havt allar møguleikar liggjandi beint frammanfyri sær. Hon var ein hvít, hinskynd, nøkunlunda kløn kvinna, sum búði í Føroyum. Foreldrini vóru rík og vóru løgið nokk rættiliga góð foreldur. Onkuntíð kundu tey finna uppá at læsa hana inni eitt sindur ov leingi, ella at vaska yndisblusuna skeivt við vilja, so hon bleiv ov lítil, ella fekk skeivan lit. Tey høvdu ongantíð sett nøkur mørk ella givið nakrar strangar reglur. Hon skuldi bara smíla og vera blíð, tá hon var við teimum. Smáting, sum songartíð, telefontíð, lektiur, pengar, at ballast, vinfólk, frítríðarítriv og tílíkt hildu tey hana læra best sjálv. Og í mun til foreldur, hon hevði hoyrt um, vildi hon givið sínum foreldrum eitt 11 tal í karakter, tey vóru relativt góð. Sjálv hevði hon eisini alt tað, hon kundi ynskja sær. Hon kláraði seg væl í skúlanum, hevði nógv vinfólk og var sum so væl dámd ímillum fólk. Soleiðis hevði tað altíð verið, og hon var góð til at skapa góðan stemning rundanum seg, og royndi at syrgja fyri at fólk høvdu tað gott í hennara selskapi.

Høvdið hjá henni var ofta eitt strævið stað at vera. Tað føldist onkuntíð sum hon bar uppá eina 60 kilos vekt í høvdinum. Men sum oftast føldist tað sum høvdið var tómt. Tá kundi hon finna uppá at slamma nakrar heysar fyri at fáa ein góðan láturkrampa. Ella fyri at føla tónleikin í kroppinum. Ella fyri at merkja matin í munninum.

Síðani hon var 14 ár og besta vinkonan nakkaði sjeikin hjá henni, hevði hon havt okkurt slag av múri rundanum kensluliga lív sítt. Hon bygdi ein vegg upp fyri at verja seg sjálva. Men hon dugdi væl at goyma tað, tí uttanifrá sá tað út sum øll sluppu innum, men hon visti, at um nakar traðkaði feil, so var veggurin uppi aftur og álitið burtur. Tað var altíð hesin tómleikin í høvdinum, sum stýrdi. Hann var har næstan allatíð. Tað var ikki fyrr enn hon var um at detta av einum kanti, at kensluliga lívið opnaðist. Tá opnaðist tað eisini so nógv, at hon hevði hug at snara hjólunum á bilinum ímeðan hon koyrdi 140 við vilja, so kenslurnar hildu uppat. Ella at taka rakiblaðið og skera eina langu linju eftir beininum. Men tað hendi tíbetur so sjáldan at hon lat kenslurnar taka yvir. Sum oftast var hon bara lamsligin. Og tað var eisini gott, tí tað hevði eisini hildið hana frá at blíva forelskað, sum var marran. Tá gentur blivu forelskaðar, lótust tær til at missa alla sjálvsrespekt. Hon hevði sjálvandi nakrar ferðir verið eitt sindur hugtikin av onkrum dreingi, men hon hevði tamarhald á støðuni. Einaferð var ein fittur drongur, sum avvísti hana. Tá skrivaði hon eitt bræv við menstruatiónsblóði til hann og koyrdi tað í postkassan. Men hann fylti ikki í høvdinum longur. Har var eisini tann, sum tók jomfruheitina hjá henni á vesinum í Basecamp. Vikuskiftið eftir sá hon hann við einari aðrari gentu, so hon koyrdi eina sjóverkstablett í hennara mojito, ímeðan eingin sá. Men hetta vóru tó bara smáting, vildi hon mett.

Seinasta árið var hon byrja at prøva ymiskt av, sum at sniffa nakrar linjur av og á. Tað dámdi henni væl. Hon gjørdi tað bara tí hon keddi seg, ikki tí hon mátti. Hon visti, at hon skuldi ansa eftir við slíkum, so tað gjørdi hon eisini. So hon helt seg til at gera tað í vikuskiftinum. Kanska onkuntíð, tá hon hevði ein strævnan dag í skúlanum, men aldrin ov nógv. Hon helt seg meira til at slamma heysar, tað metti hon vera í lagi at gera. Fólk spurdu hana ofta um tey kundu sleppa at prøva at roykja við henni. Eisini fólk, sum hon ikki fylgdist við til dagligt. Hon føldi seg sum nakað serligt, tá tey spurdu hana. Tað virkaði sum tey hildu hana vera kula, so hon lat tey bara fáa tað ókeypis.

Hon hevði eisini filmað seg sjálva nakrar ferðir á onlyfans. Tað dámdi henni sum so væl, men bara av og á. Ein av hennara vinmonnum, sum hon plagdi at sniffa við, tímdi væl at gera onlyfans video við henni. Ella ja, hann filmaði hana og legði tað út. Men tað var super, tí hann goymdi filmsbrotini á telduni, og hjálpti við at klippa tey. Hann vísti tað eisini fyri vinmonnunum fyri at fáa teirra meining um tey, so tað var so lætt.

Føroyar var eitt fantastiskt land, men hon hevði ein dreym um at flyta hiðani tá hon bleiv eldri. Kanska til New York, har hon var ein meyra í mun til øll fólkini. Tað fór sjálvandi at verða ringt at leggja øll tey fantastisku minnini úr Føroyum frá sær, men hon helt eisini til tíðir at lívið í Føroyum var eitt sindur rotið. Onkuntíð skrivaði hon enntá í dagbókina at hon hataði tað, men tað segði hon ikki hart. Tað passaði nokk ikki, tað mátti vera eitt úrslit av onkrum degi, tá hon lat kenslurnar taka yvir. Lívið hjá henni var jú relativt fantastiskt. Hon hevði jú alt nakar kundi biðja um. Hon var ein hvít, hinskynd, nøkunlunda kløn kvinna, sum búði í Føroyum. Foreldrini vóru rík og vóru løgið nokk rættiliga góð foreldur. Og hóast hon bleiv smá kedd, tá tey læstu hana inni, vildi hon mett, at hon hevði tað heilt ótrúliga gott.