Sinnisbati ynskir við hesum at vísa takksemi fyri, at Kringvarpið í Degi & Viku enn einaferð vísir á umstøðurnar, tá tað kemur til ung og sálarheilsu. Økið er sera fjølbroytt, og tað kann kennast torført hjá teimum flestu, at fáa greiðu á, hvørji tilboð eru á økinum. Eisini kann tað kennast torført at fáa greiðu á, hvar tað er mest skynsamt at seta inn, fyri at bøta um korini hjá teimum ungu sum stríðast sinnisliga og hava trupulleikar av vanligum liviumstøðum, sum serliga stinga seg upp, tá ein er ungur.
Tað er sera jaligt, at Fólkaheilsuráðið hevur latið gjørt eina stóra kanning, sum gevur eina støðumynd av, hvussu sálarheilsan er millum føroyingar. Sum áður víst á frá nógvum aktørum, so eru hagtøl sum heild ein mangul í Føroyum. Tí er hetta eitt jaligt íkast, sum ger, at tað ber til at seta tøl á tann tendensin vit, saman við mongum øðrum, hava sæð og víst á í fleiri ár.
Sinnisbati ynskir at leggja fylgjandi viðmerkingar til innslagið í Degi & Viku frá tann 22. mai 2020 (sí innslagið her: http://kvf.fo/innslag):
Spurningurin um, hví fleiri ung í Føroyum stríðast við sinnisligar avbjóðingar sum eitt nú ótta og angist og at fleiri somuleiðis hava avbjóðingar við einsemi, er ein spurningur, sum fer í fleiri ættir. Tað ger svarið tískil eisini. Magni Mohr, formaður í Fólkaheilsuráðnum vísir í innslagnum á, at ein partur av frágreiðingini kundi verið, at vit í Føroyum hava fyri, at fara uttanlands at nema okkum útbúgving. At fara undir hægri lesna er krevjandi. Tað krevur nógv av tí einstaka og tí eisini at ein er førur fyri at megna ta avbjóðingina í tí løtuni ein fer undir lesnaðin. Hetta merkir sjálvsagt, at tey ungu, sum hava avbjóðingar, í stóra mun ikki fara. Hin vegin er tað at vera verandi í Føroyum í stóran mun eitt val, somuleiðis sum at fara uttanlands at nema sær útbúgving er eitt val. Tí eru óivað líka nógv ung í Føroyum, sum ikki hava hesar avbjóðingarnar, og at lutfalsliga høga talið kann frágreiðast út frá fleiri øðrum parametrum. Eitt nú vantandi tilboðum á økinum og okkara vantandi mentan um opinleika í samfelag okkara.
Kanningin sum Fólkaheilsuráðið hevur fingið til vega verður samanborin donsk tøl. Í Danmark eru fleiri tilboð til ung, sum eru við til at lofta teimum, soleiðis at støðan hjá teimum ikki versnar. Eitt nú eru ókeypis sálarfrøðilig tilboð hjá fleiri kommunum. Ungdómsráðgeving, eitt nú Headspace, sum virkar fyribyrgjandi, telefon- og kjattráðgeving alt samdøgrið og samrøðu- og viðgerðarbólkar, sum bæði virkar fyribyrgjandi og linnandi. Umframt hetta eru sett á stovn psykiatrisk tilboð, sum innihalda fleiri bráðfeingistænastur, sum eitt nú psykiastriskt skaðastovutilboð, telefonlinjur og tættari tvørfaklig samstørv millum aktørar á summum økjum. Hesi tilboð eru fá av mongum, sum ein kundi víst á, hóast Danmark ei heldur er framgonguland á øllum økjum. Út frá hesum kann tað tó kennast torført at samanbera Føroyar við Danmark, tí fortreytirnar eru so ymiskar og fleiri av tilboðunum ikki eru til. Sinnisbati hevur saman við fleiri øðrum feløgum og aktørum, ferð aftaná ferð víst á støðuna á økinum við ítøkiligum tilmælum. Tað er jaligt, at fleiri batar eru framdir seinastu árini, men politiska raðfestingin av økjunum hevur sum heild verið ov lítil í ov mong ár, alsamt meðan støðan er versnað, og tær peningaupphæddirnar sum eru settar av til økið, tykast ikki at røkka nóg langt, sum ynskir eru um.
Sinnisbati ynskir við hesum at takka teimum, sum traðka fram, greiða frá síni søgu, eru við at skapa enn betri karmar fyri fólkivið sinnisligum avbjóðingum í Føroyum og sum fer aftaná fer eru har, tá á stendur. Talan eru um tey sum eru sjúk, hava verið sjúk og øll tey avvarðandi, fakfólk, feløg og stovnar, sum hvønn dag stríðast fyri, at umstøðurnar og lívið skal gerast betri hjá øllum pørtum.
Sinnisbati hevur í dag sent landsstýrismanninum í Heilsumálum ein fyrispurning um fleiri av omanfyristandi viðurskiftum og spurt nær vit kunnu vænta, at tilmælini í Heildarætlanini fyri sálarliga heilsu, sum blivu handað fyrrverandi landsstýriskvinnuni á Altjóða Sálarheilsudegnum hin 10. oktobur 2018, verða sett í verk.
Til ber at taka heildarætlanina niður her: 2018.10 Heildarætlan fyri sálarliga heilsu í Føroyum
